Những điều thú vị về lễ hội Tanabata đầy màu sắc của Nhật Bản

Mùa hè là một trong những thời điểm lý tưởng nhất để bạn du lịch Nhật Bản. Mùa hè của xứ sở hoa anh đào gắn liền với những gam màu sặc sỡ trong sắc màu của pháo hoa, của những bộ yukata truyền thống, của những điệu múa ấn tượng trong lẽ hội Obon hay hàng loạt dải giấy có ghi điều ước trong lễ hội Tanabata. Là ngày Ngưu Lang Chức Nữ của Nhật Bản, lễ hội Tanabata gắn liền với câu chuyện truyền thuyết lãng mạn về tình yêu. Tuy nhiên, cách thức người Nhật tổ chức lễ hội không giống với bất cứ một quốc gia nào khác trên thế giới. Cùng tìm hiểu những điều thú vị về lễ hội Tanabata đầy màu sắc của Nhật Bản ngay thôi nào!

1. Đôi nét về lễ hội Tanabata

Tanabata là một lễ hội mùa hè độc đáo ở Nhật Bản, còn được gọi là lễ hội của các vì sao. Lễ hội Tanabata báo hiệu mùa hè sang và là thời điểm mà trẻ em và người lớn đều nhìn lên các vì sao để gửi gắm lời nguyện ước. Lễ hội Tanabata lấy cảm hứng từ câu chuyện dân gian hơn 2000 năm tuổi của Trung Quốc có tên là ‘Chàng chăn bò và cô thợ dệt’ (hay Ngưu Lang Chức Nữ của Trung Quốc). Kết hợp với đó là những yếu tố trong tôn giáo bản địa của người Nhật là Thần đạo.

Tanabata là một trong 5 lễ hội theo mùa được tổ chức theo truyền thống bởi Hoàng gia Nhật Bản (gosekku). Lễ hội được tổ chức vào các thời điểm khác nhau trong suốt tháng 7 và tháng 8.

Mỗi lễ hội Tanabata địa phương đều có nét truyền thống riêng. Nhìn chung, lễ hội Tanabata được trang trí bằng những dải giấy có nhiều màu sắc, treo trên những cành tre. Trên dải giấy có ghi điều ước viết tay.

2. Nguồn gốc của lễ hội Tanabata

Năm 755, lễ hội Tanabata được du nhập vào Nhật Bản bởi Hoàng hậu Koken. Sau đó, lễ hội được Hoàng triều Kyoto thông qua vào thời Heian. Ban đầu, lễ hội Tanabata được biết đến ở Nhật Bản với tên Kikkoden, nghĩa là lễ hội cầu tài, bắt nguồn từ lễ Thất tịch của Trung Quốc. Trong dịp này, các cô gái sẽ gửi những điều ước lên trời để cầu mong cho kỹ năng thủ công và may vá của mình ngày càng tiến bộ.

Kikkoden cũng xảy ra cùng thời điểm theo lịch âm với lễ hội thanh tẩy truyền thống trong Thần đạo của Nhật Bản. Đồng thời nó cũng có liên quan đến nghề dệt. Trong nghi lễ, một người phục vụ nữ tại các đền thờ Thần đạo (miko), sẽ dệt một bộ quần áo trên khung dệt đặc biệt (tanabata). Chiếc áo được dâng lên một vị thần Shinto để cầu mong mùa màng bội thu và bảo vệ mùa màng. Vì lễ Shinto này và Kikkoden đều diễn ra trong cùng thời điểm, đều liên quan đến dệt may nên chúng được hợp nhất để trở thành lễ hội mới là Tanabata.

Từ thời Edo, lễ hội Tanabata trở nên phổ biến rộng rãi khi các cô gái muốn có cải thiện kỹ năng thủ công và may vá còn các chàng trai muốn có thể viết chữ đẹp hơn. Trong thời kỳ này, lễ hội Obon diễn ra vào ngày 15/7 và một số truyền thống của hai lễ hội được hợp nhất để tạo thành lễ hội Tanabata như hiện nay. Chẳng hạn như thắp đèn lồng bằng giấy, đốt tờ giấy ghi điều ước sau mùa lễ hội. Tuy chịu ảnh hưởng từ vài nghi lễ truyền thống của các lễ hội khác như Obon và Tanabata là hai lễ hội riêng biệt.

3. Thời gian diễn ra lễ hội Tanabata

Lễ hội Tanabata được tổ chức vào các thời điểm khác nhau trong tháng 7 và tháng 8. Sự chênh lệch này là do sự khác biệt giữa Dương lịch và lịch âm truyền thống của Nhật Bản, thường cách nhau khoảng 1 tháng. Người ta thường nghĩ Tanabata nên được tổ chức vào ngày 7/7 nhưng một số nơi lại chọn tổ chức lễ hội gần với ngày âm lịch, nhằm đảm bảo lễ hội vẫn được tổ chức đúng theo thời điểm vốn có của nó. Sau khi Dương lịch được thông qua vào năm 1873, Tanabata bắt đầu được tổ chức muộn hơn khoảng 1 tháng.

Tanabata vẫn theo lịch âm truyền thống và được tổ chức vào ngày 7/7 âm lịch, tức là khoảng tháng 8 Dương lịch. Việc không có một ngày cố định để tổ chức có nghĩa là lễ hội Tanabata được tổ chức trong suốt cả mùa hè. Từ đó, du khách có thêm nhiều cơ hội để chứng kiến và trải nghiệm nhiều điều thú vị. Mặt khác, Tanabata không phải là một ngày lễ quốc gia nhưng đó là sự kiện rất được yêu thích ở Nhật Bản. Tham gia lễ hội Tanabata là cơ hội hoàn hảo để bạn trải nghiệm văn hóa truyền thống của Nhật Bản.

4. Lý do Tanabata còn được gọi là lễ hội của các vì sao

Dựa trên một sự kiện thiên văn thì Tanabata còn được gọi là lễ hội của các vì sao. Vào ngày 7/7 âm lịch, sao Vega và Altair gặp nhau trên bầu trời đêm. Sự kiện này gắn liền với truyền thuyết về Orihime và Hikoboshi – cặp tình nhân được cho là đại diện của hai vì sao. Dòng sông ngăn cách đôi tình nhân là Dải Ngân hà và cây cầu tạo nên bởi những chú chim ác là sao Deneb.

5. Lễ hội Tanabata được tổ chức như thế nào?

Tanabata có quy mô lớn được tổ chức trên khắp Nhật Bản, chủ yếu dọc theo trung tâm mua sắm và phố mua sắm. Những lễ hội Tanabata quy mô lớn thường kéo dài trong vài ngày, một tuần với các sự kiện đặc biệt như: diễu hành, khiêu vũ, các cuộc thi về trang trí quầy hàng (đồ ăn, đồ uống, quầy trò chơi)… Ngay cả nơi không tổ chức Tanabata thì vẫn được trang trí và cắm cành tre để ghi điều ước lên cây. Tất cả những hoạt động này khiến cho mùa lễ hội thêm toàn diện vì ai cũng có thể tham gia. Dù bằng cách nào, người ta cũng có thể thực hiện một điều ước hay chỉ đơn giản là bày biện chút đồ trang trí.

Phong tục Tanzaku

Không có quy định nào về các điều ước và ai cũng có thể tham gia trong lễ hội Tanabata. Trong lễ hội, người thường viết điều ước của mình lên các dải giấy màu và buộc lên cành tre. Những cành tre này có ở khắp nơi từ đường phố đến siêu thị, nhà ga…

Tanzaku theo truyền thống có 5 màu. Mỗi màu của Tanzaku đại diện cho Ngũ hành: nước, lửa, gỗ, đất và kim loại tương đương với màu đen, đỏ, xanh lá, vàng và trắng. Màu đen thường được thay thế bằng màu tím do quan niệm màu đen không may mắn. Tanzaku cũng có thể trang trí theo mong ước của người treo chúng vì mỗi màu đều mang một ý nghĩa khác nhau.

Cây tre điều ước trong lễ hội Tanabata

Do sự phổ biến và bắt mắt khi được treo đồ trang trí nên tre thường được chọn làm cây điều ước truyền thống. Tre cũng có khá nhiều cảnh, thích hợp để treo điều ước và hình ảnh những dải giấy đầy màu sắc treo trên cây tre đung đưa trong gió trông rất đẹp, như thể chúng đang gửi gắm điều ước đến các vì sao. Mặt khác, cây tre được cho là có tác dụng xua đuổi côn trùng, bảo vệ cây lúa, tượng trưng cho hy vọng về một vụ mùa bội thu.

Ở một số vùng của Nhật Bản, cây tre và vật trang trí trên cây sẽ được đốt hoặc thả trôi trên sông sau lễ hội để mang điều ước đến các vì sao. Đây là sự giao thoa giữa lễ hội Obon và Tanabata. Bởi lẽ, lễ hội Obon có phong tục thả trôi tàu giấy và nến trên sông.

Yukata

Yukata là một dạng kimono theo truyền thống vào mùa hè, nhẹ và thường có hoa văn đẹp mắt. Trong lễ hội Tanabata, người ta thường mặc yukata để tham gia vào nhiều hoạt động khác nhau. Đó là nhảy múa, diễu hành, biểu diễn, xem bắn pháo hoa…

6. Đồ trang trí trong lễ hội Tanabata

Đồ trang trí trong lễ hội Tanabata rất bắt mắt và ấn tượng với kích thước lớn. Đồ trang trí có sự khác nhau tùy theo khu vực nhưng điểm chung là sẽ có cây tre điều ước và một số dải giấy lớn. Chúng thường được treo lên cùng một quả cầu lớn.

Tại nhiều lễ hội Tanabata, hoạt động trang trí được coi là sự kiện chính. Mọi người sẽ tập trung đến khu vực tổ chức lễ hội để chứng kiến những màn trang trí thú vị. Đồ trang trí đôi khi được cải biên để trông hài hước và vui nhộn hơn. Chẳng hạn như ở Asagaya – Tokyo, người ta tạo ra mô hình giấy bồi lấy cảm hứng từ nhân vật hoạt hình, ở nơi khác thì mô phỏng các vì sao hoặc Dải Ngân hà.

Những món đồ trang trí phổ biến trong lễ hội Tanabata gồm có:

– Dải giấy Tanzaku ghi điều ước và lòng biết ơn

– Fukinagashi: đây là cột giấy lớn để cầu cho kỹ năng dệt may được cải thiện

– Orizuru (hạc giấy origami) tượng trưng cho cuộc sống lâu dài

– Kamigoromo (origami kimono) xua đuổi bệnh tật, đại diện cho sự cải thiện trong nghề may vá

– Kinchaku (ví) tượng trưng cho sự thành công trong việc kinh doanh

– Toami (một loại origami có hình lưới mắt cá) tượng trung cho điều ước việc đánh bắt luôn được suôn sẻ

– Kusudama (quả cầu trang trí) ban đầu tượng trưng cho hoa thược dược, thường được treo trê đầu các cột giấy lớn. Ngày nay, các cột giấy có thể được trang trí theo nhiều cách khác nhau

Nếu bạn có dự định mua vé máy bay Japan Air đi Nhật Bản vào mùa hè, bạn có thể tham gia các lễ hội Tanabata nổi bật nhất như: lễ hội Sendai Tanabata, lễ hội Shonan Hiratsuka Tanabata, lễ hội Ogawamachi Tanabata, lễ hội Anjo Tanabata, lễ hội Tanabata ở đền Zojoji… Bên cạnh tham gia vào các hoạt động đặc sắc, bạn cũng nên nếm thử các món ăn hấp dẫn trong lễ hội như okonomiyaki, yakitori, takoyaki, mì somen… Mùa hè Nhật Bản nóng ẩm nhưng có rất nhiều hoạt động thú vị để bạn trải nghiệm. Việc tham gia lễ hội Tanabata sẽ là trải nghiệm đáng nhớ dành cho bạn đấy!